Cách thức/ phương pháp tạo nên một ý tưởng sáng tạo Làm những công việc sáng tạo, đặc biệt là trong mảng mỹ thuật hội họa, không phải lúc nào bạn cũng có đầy đủ ý tưởng. Thậm chí, bạn có thể gặp những cảm giác bế tắc, cạn kiệt suy nghĩ. Làm thế nào...
Xem chi tiết
BỐ CỤC TRANH VẼ NGHỆ THUẬT THỊ GIÁC CƠ BẢN CHO TRẺ EM Hội họa nói chung là dành cho tất cả mọi người ở mọi lứa tuổi. Mỗi người đều tiếp cận hội họa hay vẽ tranh với những góc độ và cách thức khác nhau. Những đứa trẻ của chúng ta cũng có...
Xem chi tiết
Tranh minh họa là gì? Phương pháp kể chuyện bằng tranh minh họa hiệu quả! Tranh minh họa ngày nay được phát triển áp dụng trong rất nhiều môi trường hoàn cảnh và mục đích khác nhau. Từ những mục đích thương mại, quảng cáo các sản phẩm cho đến nhu cầu nghệ thuật mang...
Xem chi tiếtTranh vẽ, là hình thức bắt đầu hội họa của một đứa trẻ. Đứa trẻ thực hành giao tiếp bằng hình ảnh trước khi tập nói, tập ngôn ngữ. Từ đây chúng ta có thể thấy rõ các vấn đề tâm lý của trẻ em: phát triển tư duy thông minh não bộ (tâm lý thể chất), nhận thức, giao tiếp, phán đoán bệnh lý nếu có, cảm xúc, tính cách, …
Tâm lý hành vi giao tiếp và được giao tiếp bằng hình ảnh, đó là hội họa, đối với đứa trẻ đó là tranh vẽ. Vậy thì tại sao chúng ta không dùng hình ảnh để những đứa trẻ giao tiếp và được giao tiếp với chúng ta từ sớm?
Vẽ tranh là một công cụ không thể thiếu của tâm lý trẻ em trong giai đoạn mầm non. Chúng được tạo bởi chính cảm xúc, suy nghĩ của trẻ nên nó khá quan trọng. Hội họa là sự thể hiện thế giới nội tâm, những ham muốn và cảm xúc trong tiềm thức của trẻ và một sự việc nào đó đã trải qua. Nó cố gắng cung cấp thông tin rất có ý nghĩa và giá trị cho người lớn đang mong muốn hiểu ngôn ngữ của trẻ. Trẻ trong giai đoạn này thường vẽ tranh về gia đình. Chúng đặt cha, mẹ, anh, chị, em, và những sự vật quan trọng với chúng trong bức tranh của mình. Nếu là sự yêu thương, chúng sẽ đặt gần nhau, nhưng nếu có nhân vật nào đó kể trên đặt cách xa, chắc hẳn đó là nhân vật mang đến cảm xúc không tốt cho trẻ. Những gì được coi trọng, sẽ được chúng vẽ lớn lên.
Thật kỳ là khi đứa bé vẽ tranh, thực hành hội họa về một sự vật nào đó, chúng thường kiểm soát với tư duy tượng trưng hoàn toàn bằng cảm xúc về mọi hình ảnh của mình. Không có một giới hạn nào về tâm lý trong tranh của trẻ nhỏ. Chẳng hạn như chúng có thể vẽ một ngôi nhà nhìn từ bên ngoài, nhưng có đầy đủ gia đình và vật dụng bên trong, ngôi nhà trở nên trong suốt. Sự phát triển nghệ thuật của trẻ là không giới hạn và theo một cách nào đó, tranh của chúng trông rất giống tranh của của các họa sĩ hiện đại.
Tôi còn nhớ, Pablo Ruiz Picasso có nói:
“Không có nghệ thuật trừu tượng. Bạn luôn phải khởi đầu với một thứ gì đó. Sau đó bạn có thể lược bỏ mọi dấu vết của hiện thực”.
Rõ ràng, càng về cuối đời ông có khuynh hướng “vẽ như một đứa trẻ” và trừu tượng mọi hình thức biểu đạt. Khi đã là nghệ sĩ, cái mong muốn và cũng là cái khó khăn nhất là khả năng chắt lọc và cách điệu mọi ý niệm để trở thành một tác phẩm hội họa. Rõ ràng là có “một đứa trẻ” bên trong những nghệ sĩ lớn.
Trong “Xu hướng và vấn đề mới” – trích “Kỷ yếu về nhân văn và Khoa học xã hội” – Hội nghị Quốc tế về Nghiên cứu Giáo dục Síp lần thứ 5 (Cyicer-2016) 31 tháng 3-02 tháng 4 năm 2016, Đại học Kyrenia, Kyrenia Bắc Síp – Tìm hiểu tranh trẻ em trong tư vấn tâm lý cùng những đứa trẻ – có nói:
“Những bức tranh thiếu nhi mang giá trị trị liệu rất quan trọng trong việc thấu hiểu cảm xúc, suy nghĩ, những ham muốn vô thức và thế giới nội tâm của trẻ. Những bức tranh dựa trên sự hợp tác trị liệu có thể được coi là một cách giao tiếp với trẻ …”
Tầm quan trọng của việc sử dụng tranh khi làm việc với trẻ em được xem xét dựa trên các tiêu đề về sự phát triển tuyến tính của trẻ, màu sắc trong tranh trẻ em, việc sử dụng tranh trẻ em trong việc tư vấn tâm lý cho trẻ, hiện tượng gia đình và mối quan hệ giữa các cá nhân trong tranh trẻ em, việc giải thích các bức tranh trẻ em của gia đình mình. Cuối cùng, nghiên cứu này nhằm mục đích khuyến khích và tăng cường việc sử dụng tranh trẻ em trong công việc của các cố vấn học đường và các chuyên gia sức khỏe tâm thần khác.
Trong khi trước đó, Mark Rothko – là người đi đầu về tư tưởng trong lĩnh vực giáo dục nghệ thuật cho trẻ em. Ông đã xuất bản một bài tiểu luận về chủ đề này năm 1934, ông trình bày chi tiết về phương pháp sư phạm tiến bộ, tóm lược như sau:
Và hơn nữa, tiến sĩ Maria Montessori đưa ra lập luận và điều đó cũng ảnh hưởng xuyên suốt trong chiến lược tạo ra phương cách giáo dục trẻ em nổi tiếng cùng tên của bà:
“Khi một đứa trẻ được cho một chút thời gian, nó sẽ ngay lập tức hét lên: ‘Con muốn làm điều đó!’ Nhưng ở các trường học của chúng tôi, nơi có môi trường phù hợp với nhu cầu của trẻ, chúng sẽ nói: ‘Hãy giúp con làm việc đó một mình”
Đừng dạy trẻ em làm những công việc thuộc về tương lai của chúng bằng cách thức của chúng ta ngày hôm nay. Hãy chỉ cho chúng nhận thức thế giới xung quanh, tôn trọng chúng bằng cách trả lời những câu hỏi của chúng, và để chúng tự trải nghiệm. Chúng sẽ làm được tất cả như ý chúng muốn với những gì chúng được giao tiếp một cách tôn trọng.
Các giác quan nguyên sơ của trẻ được hình thành từ việc quan sát, giao tiếp bằng hình ảnh. Não bộ và tư duy trí tuệ thông minh, trí tuệ cảm xúc đều dùng hình ảnh để giao tiếp trong những năm đầu đời và sau đó. Khi trưởng thành, con người chúng ta sẽ có những kỹ năng giải quyết tốt dựa vào tư duy sáng tạo và tư duy cảm xúc thông minh. Hãy để hai nền tảng tư duy này phủ bọc bên ngoài rìa màng não, và chúng sẽ giúp bạn có được tư duy trực giác thông minh. Về vấn đề này, các bạn tham khảo thêm một bài viết mà chúng tôi đã nói rất rõ tại Giáo dục hội họa đối với tư duy trí tuệ thông minh (IQ) & cảm xúc (EQ).
Chúng tôi, mở đầu khá dài, vì trong khuôn khổ bài viết chuyên đề, vì mong muốn truyền tải kiến thức hay với đầy đủ các lập luận từ đa góc nhìn, nhiều nguồn tư liệu quý giá, nhiều nền tảng tư duy đã hình thành phương cách giáo dục mang hiệu quả và tính hữu ích cao. Không gì khác hơn là mong muốn mang hội họa đến với mọi người, đặc biệt là trẻ em. Chúng tôi mong muốn cùng với ngành giáo dục nói chung đem đến cho xã hội một nền giáo dục mở. Hướng đến tư duy thông minh đa dạng của con người. Để hiểu một cách thấu đạt hơn chúng ta cần làm rõ đến từng khía cạnh mà hội họa, tranh vẽ mang đến cho sự phát triển của tâm lý trẻ em như thế nào.
Suốt từ 1885 đến nay, có rất nhiều nghiên cứu về: các giai đoạn phát triển nghệ thuật, nội dung tranh trẻ em, vẽ người là một trong những đề tài yêu thích của trẻ em, tiêu chuẩn hình ảnh liên quan đến độ tuổi, … Hội họa và trẻ em là những hiện tượng năng động bổ sung cho nhau và không ngừng thay đổi. Khả năng hiểu của trẻ về một số biểu tượng nghệ thuật có liên quan chặt chẽ đến nhu cầu cá nhân và xã hội của trẻ.
Các vết bẩn, đường nét và hình dạng do trẻ vẽ và tô màu tạo ra là những dấu hiệu của giao tiếp. Quá trình tạo ra một sản phẩm nghệ thuật đòi hỏi nhiều hơn những yếu tố xử lý nhận thức và vận động đơn giản. Cơ sở của việc sử dụng hội họa là quan điểm “các thành phần cảm xúc và giao tiếp được đưa vào bức vẽ”. Một số nghiên cứu đã được tiến hành để chứng minh rằng tính cách và trạng thái tinh thần của trẻ tại thời điểm đó có thể được hiểu dựa trên những bức vẽ của trẻ, nó thể hiện một số ý nghĩa đối với trẻ.
Giáo dục nghệ thuật ở lứa tuổi mầm non có tác dụng rất quan trọng trong việc giúp trẻ hình thành nhận thức, thái độ và kỹ năng thẩm mỹ. Các nhà giáo dục mầm non và trợ giảng phải có kiến thức và kỹ năng lập kế hoạch và thực hiện quá trình hoạt động nghệ thuật, đồng thời phải có khả năng làm cho quá trình này trở nên thú vị và hiệu quả đối với trẻ em. Giáo dục hội họa nên là giáo dục trực quan. Trẻ nhỏ có thể phớt lờ thực tế hoặc sử dụng trí tưởng tượng của mình để biến nó thành một thế giới chủ quan. Ví dụ, người ta quan sát thấy rằng trẻ em sống ở thành phố vẽ những ngôi nhà kiểu nông thôn hơn là những ngôi nhà chúng đang sống.
Hơn nữa, những đứa trẻ không có nhà riêng và sống trong những nơi tạm trú sẽ có xu hướng vẽ những ngôi nhà mà chúng mong muốn. Con người, nhà cửa, cây cối là những yếu tố quan trọng trong cuộc sống của trẻ vì chúng nằm trong môi trường của trẻ. Khi vẽ những bức tranh này, trẻ kể về bản thân nhiều hơn những gì chúng đã vẽ được về bản thân mình trên tranh vẽ.
Ngôi nhà đại diện cho nơi trú ẩn, nơi tìm kiếm tình thương và sự an toàn trong cuộc sống gia đình, nó được gọi là mái ấm. Đây là hình ảnh được trẻ ghi nhớ và mong muốn bày tỏ ra và thông qua nét vẽ ở lứa tuổi này. Vì thế khi được yêu cầu vẽ về bất cứ thứ gì trẻ thích, thì trẻ sẽ vẽ về ngôi nhà trong tâm trí của mình. Bên cạnh đó, động vật, cây cối, hoa lá, sông hồ rừng núi và mặt trời – những biểu tượng của sự sống cần thiết trong suy nghĩ của trẻ luôn được vẽ với những mong đợi vào những điều tốt đẹp. Điều nay cho thấy thế giới nội tâm của trẻ cực kỳ phong phú. Cho dù thực tế có thế nào đi nữa thì trẻ luôn lạc quan và tin vào những giá trị tốt đẹp để hướng tới. Những bức tranh mô tả tình trạng ô nhiễm môi trường như khói thải của các phương tiện giao thông, chất thải từ các nhà máy tràn ra biển hay đất liền là những bức tranh tập trung phê phán một thế giới tồi tệ. Hầu hết các bức tranh của học sinh đều tập trung vào một thế giới tốt đẹp. Đây là đặc điểm tâm lý khác biệt lớn nhất giữa thế giới trẻ con và thế giới người lớn. Đôi khi chúng ta cần phải “chậm lại” để học từ trẻ.
Văn hóa xã hội ảnh hưởng nhiều đến thái độ và động lực vẽ tranh của trẻ, qua đó nội dung các bức tranh cũng trở nên đa dạng. Trẻ em sử dụng hội họa, tranh vẽ không chỉ để hoàn thiện những trải nghiệm và nhận thức bên trong mà còn với mục đích kết nối trải nghiệm của chúng với thế giới bên ngoài, giúp hiểu và thừa nhận mối quan hệ của nó với bản thân, với môi trường và thậm chí với xã hội. Với các hình tượng như khu phố, ngôi nhà, trường học, trẻ em tự kể về bản thân hoặc mối quan hệ của chúng với môi trường, cảm xúc và trải nghiệm của chúng.
Trẻ em phản ánh quan điểm của nó về bản thân, về mối quan hệ với những người xung quanh. Để hiểu, cần xem xét các bức tranh miêu tả gia đình của trẻ và những bức tranh miêu tả ngôi nhà và những sự vật, hiện tượng tham gia xuất hiện trong bức tranh ấy.Những ký ức hạnh phúc sẽ là bức tranh nhiều màu sắc rạng rỡ với hình ảnh của ba mẹ, bạn bè, thầy cô xuất hiện với nụ cười tươi tắn hay nét mặt vui tươi. Còn ngược lại, đó là sự cô đơn, với nét mặt buồn bã, u sầu đi kèm với những gam màu trầm mặc. Tất cả sự cảm nhận của trẻ về các mối quan hệ đều được trẻ dùng hội họa để bày tỏ ra ngoài.
Có thể thấy rằng, trẻ em đều rất thích vẽ tranh. Nên việc giáo dục hội họa cho trẻ là phù hợp. Tranh vẽ của trẻ và hội họa nói chung là ngôn ngữ giao tiếp với bên ngoài, nó thể hiện tâm lý, cảm xúc của trẻ. Tranh vẽ, hội họa và tâm lý giáo dục trẻ hình thành nên mối quan hệ hữu cơ mật thiết.
Có một số thay đổi diễn ra trong quá trình “hoạt động” nghệ thuật của trẻ (cũng giống như sự phát triển thể chất và tinh thần). Những nét vẽ nguệch ngoạc có phần vô nghĩa của trẻ em lúc đầu sẽ phát triển thành một giai đoạn nghệ thuật và tiếp tục cho đến tuổi thiếu niên. Các hình vẽ có chi tiết trong tranh của trẻ tăng lên tùy theo độ tuổi và sự phát triển nhận thức của trẻ. Người ta đã xác định rằng, khi được yêu cầu vẽ một bức tranh về một người, trẻ em ở độ tuổi lớn hơn và bé gái sử dụng nhiều chi tiết hơn trong bức tranh mà chúng vẽ so với trẻ em ở độ tuổi nhỏ hơn và bé trai. Sự hình thành năng lực nghệ thuật là một cách tự nhiên.
Trẻ em bắt đầu vẽ với phong cách được định nghĩa là “viết nguệch ngoạc”. Đây là giai đoạn mắt và tay chưa phối hợp hoàn toàn với nhau, hình vẽ không hướng tới một đồ vật hay ý tưởng đặc biệt nào, trẻ không đặt tên chủ đề vẽ và hình vẽ không được giáo viên hoặc gia đình xác định. Đây là giai đoạn mà sự phối hợp cơ bắp phát triển và trẻ cố gắng thực hiện các hoạt động của tay và mắt phù hợp với nhau.
Những nét vẽ nguệch ngoạc vô nghĩa mà trẻ em 1,5 đến 2 tuổi lúc ban đầu vẽ thành các hình dạng thông thường và có thể phân biệt được theo từng giai đoạn và những bức vẽ mang tính hình tượng đầu tiên được thực hiện ở độ tuổi 3-4 sẽ chuyển thành nhiều dạng phức tạp khác nhau. Những hình tượng này từ những đường cong, đường tròn và những đường thẳng song song. Trẻ có thể kết nối các ký hiệu trên giấy với thế giới xung quanh. Ngay cả khi những bức tranh do trẻ em ở độ tuổi này vẽ không có ý nghĩa gì đối với người lớn, trẻ vẫn có thể nói về bức tranh của mình.
Hoàn cảnh khác nhau, văn hóa khác nhau hình tượng sẽ khác nhau. Khi trẻ vẽ thành công đường đầu tiên mà nó tìm thấy ngẫu nhiên bằng bút chì, trẻ sẽ lặp lại hành động này cho đến khi biến hành động này thành một kỹ năng. Từ đường dọc chuyển sang đường ngang rồi cong. Sau những giai đoạn này, trẻ sẽ bắt đầu vẽ các vòng tròn. Ở giai đoạn này, không có mối liên hệ nào giữa ý nghĩa được đưa ra một cách ngẫu nhiên và bức tranh. Nó được xem là “chủ nghĩa hiện thực ngẫu nhiên”, chưa có được sự thống nhất về ý nghĩa hình thức.
Với tư duy tượng trưng, nhìn và phân loại các mối quan hệ cũng như kỹ năng hiểu các con số đang phát triển theo thời gian. Ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu coi mình là một phần của môi trường và thiết lập sự đồng nhất với các đồ vật và con người trong môi trường đó. Trẻ bắt đầu khám phá mối quan hệ giữa suy nghĩ và hiện thực bằng cách vẽ tranh.
Khi vẽ hình người, trẻ 5 tuổi có thể vẽ đầu, tay, chân hoặc có thể vẽ một số cơ quan lớn hơn, bàn tay không có ngón. Khả năng kiểm soát trên bàn tay của nó phát triển khi nó bước sang 6 tuổi và bắt đầu bổ sung vào các bức tranh của mình các chi tiết như cổ, ngón tay, tai và lòng đen mắt. Những bức tranh của trẻ em bắt đầu có chủ đề khi chúng lên 6 tuổi. Ở giai đoạn này các em thích vẽ hình người, gia đình. Hội họa, vẽ tranh theo cảm xúc của chúng. Không hề có tỷ lệ, không có phối cảnh. Chúng đặt chủ thể bất cứ đâu trên trang giấy vẽ của chúng, bất kể kích thước. Chủ thể nào quan trọng, nó sẽ vẽ to nhất. Việc con người to hơn ngôi nhà là chuyện bình thường. Trẻ có thể bỏ qua chi tiết không quan trọng tuy thuộc chủ đề nhưng trong cảm xúc của nó không hề có. Cây thân nâu, lá xanh, nắng vàng góc trang giấy, ngôi nhà mái nhọn … nhìn chung là tiêu chuẩn trong nhiều bức tranh vẽ ở lứa tuổi này.
Trong các bức tranh có một đường miêu tả sàn nhà. Đường này được vẽ dưới dạng đường thẳng hoặc cạnh dưới cùng của trang được sử dụng làm đường sàn. Có thể có một đường chân trời trong tranh. Ví dụ, khi họ vẽ một cái bàn, họ vẽ cái nhìn từ bên cạnh. Các em có thể vẽ được 4 bánh xe ô tô, 4 chân ghế. Đặc tính trong suốt được quan sát thấy trong tranh của trẻ em, như là phim X-ray. Đặc điểm này hầu hết được thấy trong các bức vẽ của trẻ em 5-7 tuổi. Trẻ ở độ tuổi này vẽ những đồ vật bên trong hoặc phía sau một đồ vật không thể nhìn thấy được, được vẽ như thể chúng được nhìn thấy. Ví dụ, các em có thể vẽ một ngôi nhà, con người và đồ vật bên trong ngôi nhà. Trẻ em rất sáng tạo và theo một cách nào đó, tranh của chúng giống tranh của các họa sĩ hiện đại.
Đây là thời kỳ gọi là “chủ nghĩa hiện thực trực quan”. Trẻ bắt đầu có quan điểm riêng về con người và môi trường, theo sở thích của chúng. Vì vậy, có rất nhiều bức tranh khác nhau về con người. Ở giai đoạn này, các bộ phận trên cơ thể quan trọng đối với trẻ đã bị phóng đại. Những phần cơ thể không quan trọng đối với trẻ có thể không được vẽ chút nào. Hơn nữa, khi lên 7 tuổi, trẻ có thể vẽ những đồ vật ở xa nhỏ và những đồ vật ở gần lớn hơn. Trong tranh của trẻ em ở độ tuổi này có một khuôn mẫu nhất định về quan hệ không gian.
Trẻ bắt đầu nhận thức được mình là một phần của môi trường và điều này thể hiện qua đường sàn. Nói chung có một đường sàn ở phần dưới cùng của trang và các chân dung được đặt trên đường sàn này. Có một đường chân trời. Bầu trời là một đường ngang được vẽ ở phần trên của trang.
Tranh từ lớp học hội họa Đom Đóm xanh – The R’art School
Trong giai đoạn này, trẻ đang trong giai đoạn quan trọng về phát triển thể chất và tâm lý. Chúng tiếp cận việc vẽ với sự hiểu biết thực tế. Trong các hình vẽ, tỷ lệ giữa các bộ phận của cơ thể là thực tế. Người ta quan sát thấy sự khác biệt giữa các bức tranh do con trai và con gái vẽ. Các bé gái có xu hướng vẽ tranh về trẻ sơ sinh và váy áo trong khi các bé trai có xu hướng vẽ tranh về máy bay, ô tô, v.v.
Ở giai đoạn này, có thể dựa vào những tiêu chí quan sát đặc trưng của người lớn để đưa ra những tiêu chí. Trẻ so sánh bức vẽ mình đã vẽ với bức vẽ ban đầu trong tự nhiên và muốn vẽ giống hệt bức vẽ đó, tuy nhiên, trẻ có thể cảm thấy tuyệt vọng khi không làm được điều đó. Đây có thể ví von như là hội họa với chủ nghĩa hiện thực cho giai đoạn này.
Hầu hết người lớn không thể đạt đến giai đoạn này, bởi vì ở giai đoạn trước, đứa trẻ nghĩ rằng mình không thể vẽ được hiện thực như thực tế sẽ chìm vào tuyệt vọng và bỏ vẽ. Tuy nhiên, trong tranh của trẻ em tiếp tục vẽ tranh khi ở độ tuổi 13-14, người ta nhận thấy rằng phối cảnh được sử dụng một cách đầy đủ và hiệu quả. Chi tiết trong tranh ngày càng tăng. Màu sắc và hoa văn được nhấn mạnh nhiều hơn. Chúng bắt đầu tạo ra những hình ảnh trừu tượng theo cảm xúc. Đây là giai đoạn gọi là chủ nghĩa tự nhiên.
Trẻ ở giai đoạn mầm non bắt đầu nhận biết được 3 màu cơ bản khi được 4-5 tuổi. Trước đó, trẻ sử dụng màu sắc trong tranh mà không phân biệt màu sắc và không quyết định được màu sắc. Sau 4-5 tuổi trẻ dần dần bắt đầu sử dụng màu sắc. Chúng rất hào hứng khi sử dụng màu sắc chúng thích. Ví dụ, chúng sẽ tạo ra mặt trời đỏ, con chó màu xanh dương, người màu hồng. Khi một đứa trẻ muốn vẽ một người mà mình rất yêu thích, trẻ sẽ chọn màu sắc mà người đó yêu thích nhất. Màu sắc được trẻ sử dụng có ý nghĩa tâm lý và những ý nghĩa này có thể thay đổi ở mỗi trẻ. Vì vậy, rất khó để suy luận ý nghĩa và cố gắng đưa ra những phán đoán chắc chắn.
Trẻ phải được tự do khi sử dụng màu sắc vì trẻ sử dụng màu sắc với sự hào hứng xuất phát từ bên trong. Trẻ có thể tạo ra một con chó màu xanh lam và những cái cây có thân màu nâu và lá xanh. Sự lựa chọn này được thực hiện với sự vô thức rõ ràng, cả với màu sắc trang trí và màu sắc hiện thực. Con gái chú trọng hơn đến việc lựa chọn màu sắc so với con trai. Một số trẻ thích màu vàng, đỏ, cam còn một số lại thích những màu lạnh như xanh dương, xanh lá cây.
Các chuyên gia cho rằng, trẻ thích màu nóng là những đứa trẻ tình cảm, dễ thích nghi, hợp tác, còn trẻ thích màu lạnh thì bướng bỉnh, gắt gỏng và không thích nghi. Trẻ sơ sinh luôn chọn gam màu lạnh có xu hướng kìm nén và che giấu cảm xúc của mình. Theo các nghiên cứu được thực hiện, những đứa trẻ sử dụng nhiều màu đỏ có hành vi hung hăng và cố chấp. Có thể thấy, trong quá trình phát triển tự nhiên, việc lựa chọn màu sắc của trẻ có xu hướng thay đổi dần từ gam màu lạnh sang gam màu nóng. Có một mối liên hệ giữa màu sắc mà trẻ sử dụng trong tranh và phản ứng cảm xúc của chúng. Trẻ em sử dụng màu sắc yêu thích của chúng cho những hình vẽ đẹp và dễ chịu, những màu chúng ít ưa thích nhất cho những hình vẽ xấu hơn, những màu có giá trị trung bình cho những hình vẽ tạm được, và màu chủ yếu được sử dụng cho các sự vật và tiêu cực là màu đen.
Màu sắc trẻ sử dụng trong tranh có thể phản ánh đặc điểm thể chất của trẻ. Trong nghiên cứu được thực hiện trên những đứa trẻ khỏe mạnh và ốm yếu, đã xác định rằng trẻ em mắc bệnh hiểm nghèo sử dụng màu sắc để thể hiện rằng chúng nhận thức được bệnh tật của mình trong tranh. Màu sắc chủ yếu được sử dụng cho trẻ ốm là màu đen. Màu đỏ được sử dụng cho cả trẻ ốm và trẻ khỏe; tuy nhiên trẻ ốm lại sử dụng nhiều hơn trẻ khỏe và người ta xác định chủ yếu liên quan đến máu.
Màu sắc được trẻ em sử dụng trong tranh đều có những ý nghĩa riêng; nhưng mật độ của màu sắc cũng rất quan trọng. Mật độ thể hiện sự sống động của màu sắc. Trong tranh thiếu nhi, tuy màu xanh lá cây thường thể hiện sự trưởng thành và phát triển nhưng dù là xanh đậm hay xanh nhạt cũng rất quan trọng. Mỗi màu sắc được sử dụng trong tranh của trẻ em có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau tùy thuộc vào cách sử dụng nó.
Những nghiên cứu đầu tiên về tranh vẽ của trẻ em đã bắt đầu bằng việc sử dụng để xác định mức độ thông minh. Sự quan tâm đến khía cạnh cảm xúc và tâm lý trong tranh trẻ em ngày càng tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực tâm lý học, trị liệu tâm lý và trị liệu bằng hội họa. Hầu hết các nhà trị liệu đều đồng ý rằng tranh vẽ có thể là một phương pháp điều trị, vì cho rằng:
“Nó có thể giúp trẻ thể hiện bản thân trong những tình huống mà khả năng diễn đạt bằng miệng là không đủ.”
Tranh cung cấp những thông tin quan trọng về thế giới nội tâm của trẻ. Nếu những bức tranh do trẻ vẽ tự phát được phân tích chính xác thì có thể thu được thông tin liên quan đến sự phát triển của trẻ. Nơi vẽ tranh phải ở trong môi trường an toàn. Đó phải là một môi trường an toàn đến mức trẻ phải cảm thấy tự tin khi vẽ những bức tranh mà mình không muốn người khác tự do xem. Hầu hết trẻ đến trị liệu đều có tâm trạng buồn bã, rụt rè, sợ hãi; tất cả các loại môi trường mới và xa lạ đều khiến họ sợ hãi.
Một nơi phù hợp và an toàn để thể hiện bằng tranh phải là nơi mà trẻ có thể ở một mình với nhà trị liệu, một giải pháp thay thế cho hoàn cảnh gia đình. Vì bản chất liệu pháp phải được giữ bí mật nên không gian dùng để vẽ tranh phải càng riêng tư càng tốt. Nhà trị liệu đặt câu hỏi theo những cách không phù hợp với sự phát triển của trẻ hoặc giao nhiệm vụ hoạt động hoặc can thiệp quá nhiều có thể bị coi là áp đặt trẻ. Cho dù nhà trị liệu có quan tâm và nhạy cảm đến đâu thì trẻ vẫn có thể lo lắng vì sự hiện diện của họ và cảm thấy sợ hãi. Điều quan trọng là phải hiểu các bức tranh của trẻ bằng cách tôn trọng phản ứng của trẻ khi cố gắng tìm kiếm ý nghĩa trong hình ảnh. Các bức vẽ là không thể thiếu cho các liệu pháp nghệ thuật biểu cảm. Điều quan trọng là thể hiện bản thân cũng như được thấu hiểu và cảm giác được thấu hiểu.
Giúp trẻ bộc lộ ý tưởng, cảm xúc, sự kiện và thế giới quan của mình bằng cách nói về các bức tranh và câu chuyện của chúng. Hiểu rõ hơn về cảm xúc, ý tưởng, niềm tin, sự kiện và nhận thức của trẻ về môi trường để có biện pháp can thiệp phù hợp nhất cho trẻ. Có rất nhiều câu hỏi mà nhà trị liệu có thể hỏi trẻ về những bức tranh đã hoàn thành.
Việc bảo trẻ vẽ bất cứ thứ gì chúng thích có thể khiến trẻ sợ hãi, lo lắng và thiếu tự tin, khó quyết định nên làm gì. Để phá vỡ sự phản kháng, nhà trị liệu có thể vẽ một người que và trẻ có thể thêm các chi tiết và mở rộng bức tranh.
Một đứa trẻ trong quá trình xã hội hóa là trẻ có sự tương tác liên tục với những người trong môi trường của mình (mẹ, cha, anh chị em, bạn bè, giáo viên, v.v.). Những tương tác này được phản ánh trong tranh của trẻ. Kỹ năng giải quyết vấn đề liên quan đến vấn đề giữa các em hoặc với người lớn có thể được phản ánh trong tranh của các em. Khi xem xét các bức tranh hội họa gia đình do trẻ em bình thường và trẻ em rối loạn cảm xúc thực hiện một cách tương đối và thấy rằng trẻ em đã phản ánh tình cảm của chúng đối với mẹ, cha, anh chị em và mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình với tranh của chúng. Những bức tranh về gia đình không chỉ giúp chúng hiểu được những suy nghĩ của chúng về bản thân mà còn giúp chúng hiểu được cách chúng nhìn nhận bản thân trong mối quan hệ với những người có vị trí quan trọng trong cuộc đời chúng. Những đồ vật như tường, bàn, tivi, v.v. có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ đang tách mình ra khỏi gia đình.
Trong những gia đình có hành vi lạm dụng, trẻ có thể tạo ra những ranh giới trong tranh với cảm giác được bảo vệ và trốn thoát. Những đứa trẻ tự đặt mình vào vị trí quan trọng hơn so với anh chị em trong gia đình thường đặt mình ở những vị trí gần gũi hơn với cha mẹ. Nếu đứa trẻ cảm thấy mình khác biệt với anh chị em của nó và sống tách biệt; nó sẽ dồn họ vào một góc, vào thế không tham gia vào các hoạt động gia đình. Một đứa trẻ đến gần mẹ bằng cách đẩy một thành viên trong gia đình mà nó nghĩ rằng mẹ yêu thương hơn ra ngoài vòng tròn gia đình có thể thể hiện mong muốn của chính mình. Trong tranh gia đình, trẻ thể hiện giá trị của bản thân và cảm giác được là thành viên trong gia đình thông qua vị trí mà trẻ đặt mình trong tranh. Nếu đứa trẻ không đưa mình vào bức tranh gia đình, đây là dấu hiệu cho thấy trẻ nhận thấy mình không được đưa vào nhóm.
Đôi khi trẻ có thể không đưa các thành viên trong gia đình vào tranh. Đứa trẻ có thể phản ánh cảm giác tức giận, xa lánh hoặc từ chối của mình đối với anh chị em hoặc cha mẹ của mình. Đôi khi, một người không phải là thành viên trong gia đình có thể được đưa vào bức tranh. Đây thường là biểu hiện của mối quan hệ thân thiết mà đứa trẻ đã thiết lập với người đó. Nếu trong tranh có cha hoặc mẹ mà con không sống cùng thì đây là dấu hiệu cho thấy đứa trẻ không thể chấp nhận hoàn cảnh này sau khi cha mẹ ly hôn. Trong những trường hợp như vậy, cha và mẹ có thể được kéo đến cạnh nhau và nắm tay nhau. Khi yêu cầu những đứa trẻ có mối quan hệ gắn bó với gia đình mình vẽ một bức tranh về gia đình, chúng vẽ bố mẹ, anh chị em rất đẹp, có nét riêng và một cách chi tiết và sáng tạo.
Ngược lại với những đứa trẻ khỏe mạnh, những đứa trẻ gặp vấn đề về gia đình, cảm thấy căng thẳng, áp lực, nghĩ rằng cuộc sống ở nhà chứa đựng bạo lực, hỗn loạn và có ý tưởng tiêu cực về gia đình có thể phản đối việc vẽ tranh gia đình. Trẻ em nhìn và vẽ bố, mẹ, anh chị em và người thân của mình từ góc nhìn của chúng và truyền đạt suy nghĩ của chúng về họ. Bằng cách vẽ bức tranh của mình và gia đình, trẻ bộc lộ mối quan hệ giữa các cá nhân trong gia đình.
Tranh của trẻ em có sức mạnh bộc lộ cảm xúc về sự hỗ trợ và kết nối xã hội, những thay đổi diễn ra theo thời gian liên quan đến nhận thức của trẻ về việc thuộc về một gia đình. Khi trẻ được yêu cầu vẽ một bức tranh, chúng không vẽ ngay bức tranh gia đình. Tuy nhiên, trẻ em trong độ tuổi 4-6 tuổi là một ngoại lệ vì hình dáng con người ở giai đoạn này rất quan trọng. Trẻ em thời kỳ này vẽ tranh về mẹ, cha, anh chị em và những người thân thiết khác.
Mục đích của việc cho trẻ vẽ một bức tranh là để trẻ có thể đưa nhận thức của mình lên giấy mà không cần bất kỳ sự can thiệp nào của người lớn; để cho phép chúng thể hiện bản thân, thế giới nội tâm của mình một cách tự do mà không có bất kỳ ảnh hưởng bên ngoài nào. Khi trẻ vẽ những bức tranh về con người, chúng truyền đạt cảm xúc hướng về bản thân và cách nhận thức của chúng.
Bên cạnh việc giúp trẻ diễn giải những điều đã trải qua và hiểu sâu hơn, vẽ tranh còn có tác dụng thúc đẩy trẻ thiết lập mối quan hệ và giao tiếp với thế giới xung quanh.
Với sự giúp đỡ của bức tranh phản ánh nhận thức của trẻ về các sự việc, trẻ có thể tạo cơ hội để xem xét lại quan điểm của mình về bản thân và môi trường xung quanh và đặt câu hỏi tương tự. Có thể trẻ đang cố gắng kết hợp thế giới bên trong với thế giới bên ngoài bằng cách vẽ. Trong khi gián tiếp bộc lộ thế giới nội tâm của mình thông qua các bức tranh, trẻ có thể đang để người khác hiểu những điều mà nó đã trải qua. Người ta không được quên rằng đứa trẻ là người tạo ra bức tranh của mình bằng cách thể hiện bằng hình ảnh mà nó tạo ra. Vẽ tranh giúp trẻ khám phá bản thân
Trò chuyện về các bức tranh tạo nên sự giao tiếp mang tính giáo dục, trị liệu và thiết lập mối quan hệ với trẻ. Vẽ tranh có thể tuân thủ tất cả các loại khung lý thuyết. Các hoàn cảnh và kiến thức lý thuyết khác mà nhà giáo dục yêu cầu là cần thiết để thiết lập mối quan hệ với trẻ và khám phá thế giới nội tâm của trẻ.
Như vậy có thể thấy, việc giáo dục hội họa, vẽ tranh cho trẻ em cần phải nghiêm túc nhìn nhận lại. Các bộ sách tập tô màu thật sự là nên giới hạn vừa đủ, chủ yếu là để rèn luyện độ khéo và phát triển cơ tay. Truyện tranh thật sự không còn phù hợp với độ tuổi thiếu niên, vì sẽ bị đóng khung trí tưởng tượng về sự vật. Trẻ em mầm non nên tập quan sát bằng những giác quan nguyên sơ. Sắp xếp, tổ hợp những hình cơ bản để tạo ra sự vật. Nên thực hành thủ công, mỹ thuật tạo hình khác. Việc dùng bút, cọ trực tiếp là chưa nên ép buộc trong giai đoạn 2-4 tuổi.
Sau đó là giai đoạn học hội họa với những phương pháp vạt mảng hình, phân biệt vật thể qua mảng hình hơn là đường nét, để giúp trẻ dễ dàng vẽ ra những cảm xúc chúng có thể hướng đến. Sau đó hãy giúp các bạn đi vào hòa sắc để điều tiết cảm xúc. Màu sắc giúp cân bằng cảm xúc và qua đó thế giới sẽ đa dạng hơn trong mắt trẻ em. Cuối cùng là chỉ cho chúng cách thức sắp xếp không gian vẽ, để thể hiện tốt hơn những gì chúng muốn biểu đạt.
Với hội họa hay vẽ tranh, trẻ em nên học thực hành để trau dồi tư duy sáng tạo chứ không phải sẽ trở thành nghệ sĩ chuyên nghiệp. Nó giúp ích rất nhiều cho một tâm lý tích cực, trí tuệ thông minh và cảm xúc của cong người. Giáo dục mà không vì và hướng đến tâm lý đối tượng thụ hưởng giáo dục, thì đã đến lúc nên xem xét lại. Giáo dục hội họa là giáo dục nghệ thuật, người thầy dạy sẽ được xem là nghệ sĩ giáo dục.
Nghệ sĩ giáo dục khác nhiều so với nghệ sĩ biểu đạt. Người nghệ sĩ giáo dục phải vì tâm lý đối tượng hưởng thụ giáo dục mà quyết định mình cần làm gì, kế hoạch ra sao cho mỗi giai đoạn và mong muốn cũng như mục đích của người học. Một người thầy giỏi, là một người biết kiên nhẫn chờ đợi học sinh của mình, lắng nghe họ, nghĩ về họ trước khi bắt đầu dạy cho họ điều gì đó.
